- Τι είναι η περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια (ΠΑΑ);
- Ποια είναι τα συμπτώματα;
- Σε τι θα μου χρησιμεύσει το να γνωρίζω ότι έχω περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια αν δεν έχω ενοχλήματα;
- Τι προκαλεί την περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια;
- Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω;
- Μπορεί να ανοίξει μόνη της η στενεμένη περιοχή της αρτηρίας;
- Χρειάζομαι θεραπεία επειδή έχω αρτηριοπάθεια των κάτω μελών;
- Πώς θεραπεύεται η αρτηριοπάθεια των κάτω μελών;
- Έχει επιτυχία η θεραπεία;
- Ποιος είναι ο κίνδυνος να χάσω το μέλος μου;
- Μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;
Τι είναι η περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια (ΠΑΑ);
Οι αρτηρίες φυσιολογικά είναι λείες εσωτερικά, αλλά με την πάροδο της ηλικίας το εσωτερικό τους τοίχωμα μπορεί να γίνει παχύ και ανώμαλο από εναποθέσεις υλικών όπως χοληστερόλη, ασβέστιο, κατεστραμμένα κύτταρα και ινώδης ιστός. Οι εναποθέσεις αυτές αποτελούν τη λεγόμενη αθηρωματική πλάκα, που είναι κάτι παρόμοιο με το “πουρί” των σωλήνων νερού. Αυτό ονομάζεται αθηροσκλήρυνση.
Μια πλάκα μπορεί να επιπλακεί από αιμορραγία στο εσωτερικό της, τεμαχισμό της και επικόλληση θρόμβων αίματος. Η επιπλεγμένη αθηροσκλήρυνση μπορεί να στενέψει μια αρτηρία (στένωση) ή να την κλείσει εντελώς (απόφραξη). Η αθηροσκλήρυνση έχει την τάση να εμφανίζεται στις θέσεις όπου οι αρτηρίες διακλαδίζονται.
Οι αρτηρίες φέρνουν οξυγονωμένο αίμα και θρεπτικές ουσίες από την καρδιά προς το υπόλοιπο σώμα. Όταν συσσωρευτεί αρκετή πλάκα, σε βαθμό τέτοιο που να μειωθεί η ροή του αίματος και του οξυγόνου προς τα κάτω μέλη, δηλαδή όταν συμβεί στένωση ή απόφραξη των αρτηριών που τα τροφοδοτούν με αίμα, η πάθηση ονομάζεται περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια (ΠΑΑ) ή περιφερική αγγειακή νόσος (ΠΑΝ). Οι αρτηρίες που μπορεί να προσβληθούν στην ΠΑΑ είναι η κοιλιακή αορτή, οι λαγόνιες, οι μηριαίες, η ιγνυακή και οι κνημιαίες αρτηρίες.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η ΠΑΑ μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Αν η νόσος προκαλεί αξιόλογη μείωση της ροής αίματος προς τα πόδια, μπορεί να εμφανιστεί διαλείπουσα χωλότητα ή (σε σοβαρότερες περιπτώσεις) κρίσιμη ισχαιμία.
– Το συχνότερο σύμπτωμα είναι η διαλείπουσα χωλότητα, δηλαδή πόνος στα κάτω μέλη (γάμπες, μηροί, γλουτοί ή πέλματα) που συμβαίνει μόνο όταν περπατάτε, ενώ εξαφανίζεται μέσα σε λίγα λεπτά αφού σταματήσετε και ξεκουραστείτε. Μπορεί να μην αισθάνεστε ακριβώς πόνο, αλλά σφίξιμο, βάρος ή αδυναμία στο μέλος. Η διαλείπουσα χωλότητα παρουσιάζεται γρηγορότερα όταν βαδίζετε σε ανηφόρα, οπότε οι απαιτήσεις των μυών σε αίμα γίνονται μεγαλύτερες όμως δεν μπορεί να τις ικανοποιήσει η μειωμένη ροή αίματος προς τα κάτω μέλη . Με τον καιρό μπορεί να αρχίσετε να αισθάνεστε το ενόχλημα σε μικρότερες αποστάσεις.
– Κρίσιμη ισχαιμία είναι η κατάσταση που οφείλεται σε προχωρημένη ΠΑΑ, οπότε η ροή αίματος στα κάτω μέλη είναι τόσο μειωμένη που δεν επαρκεί ούτε στη διάρκεια της ανάπαυσής τους. Στην κατάσταση αυτή εκτός από πόνο στο περπάτημα μπορεί να έχετε σοβαρό πόνο στην άκρη του ποδιού και τα δάκτυλα ακόμη και σε ακινησία, ιδιαίτερα τη νύχτα, ή – ακόμη χειρότερα – μπορεί να έχετε πληγές στην κνήμη, το πόδι ή τα δάκτυλα (άτονα έλκη κάτω μελών) που δεν επουλώνονται. Η κρίσιμη ισχαιμία απειλεί τη βιωσιμότητα του μέλους. Αν η κυκλοφορία δε βελτιωθεί, είναι πολύ πιθανό οι πληγές να εξελιχθούν σε νέκρωση των ιστών (που ονομάζεται γάγγραινα).
Σε τι θα μου χρησιμεύσει το να γνωρίζω ότι έχω περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια αν δεν έχω ενοχλήματα;
Μπορεί να αισθάνεστε καλά και όμως να έχετε αποφρακτική αρτηριοπάθεια στα κάτω μέλη ή παρόμοια αποφρακτική πάθηση στις αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα ζωτικά όργανα, όπως την καρδιά ή τον εγκέφαλο.
Είναι σημαντικό να θεραπεύσετε αυτή την πάθηση εγκαίρως, επειδή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο όχι μόνο να χάσετε το πόδι σας, αλλά και να πάθετε έμφραγμα μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Αντιμετωπίζετε τον ίδιο κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού όπως ένας ασθενής που έχει ήδη υποστεί ένα έμφραγμα.
Τι προκαλεί την περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια;
Η ΠΑΑ προκαλείται από την αθηροσκλήρυνση των περιφερικών αρτηριών (αορτής και των κάτω μελών).
Προσβάλλει άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (συνήθως πάνω από 60 ετών). Στις δυτικές κοινωνίες, περίπου ένα στα τέσσερα έως πέντε άτομα πάνω από 70 ετών έχει ΠΑΑ. Οι άνδρες είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο από τις γυναίκες. Επίσης η ΠΑΑ είναι πολύ συχνότερη σε καπνιστές, διαβητικούς, υπερτασικούς, ασθενείς με αυξημένη χοληστερόλη και παχύσαρκους. Αυτές οι καταστάσεις, που προδιαθέτουν για αθηροσκλήρυνση, ονομάζονται παράγοντες (αθηρωματικού) κινδύνου. Ο συνδυασμός διαφόρων παραγόντων κινδύνου αυξάνει σε μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο για δημιουργία της πάθησης.
Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω;
Αρχικά ο ιατρός θα σας ρωτήσει για τη γενική κατάσταση της υγείας σας, τα συμπτώματά σας και το ατομικό σας αναμνηστικό (δηλαδή, τι άλλες παθήσεις και παράγοντες κινδύνου έχετε). Μετά θα σας εξετάσει, ειδικά στην κοιλιά και τα κάτω μέλη εκτιμώντας την ένταση των σφυγμών στις αρτηρίες σας σε ορισμένες θέσεις.
Κατόπιν, αν ο ιατρός υποπτεύεται ΠΑΑ, μπορεί να προχωρήσει σε κάποιες από τις παρακάτω απλές εξετάσεις:
• Μέτρηση σφυροβραχιόνιου δείκτη πίεσης [ankle-brachial pressure index, ABPI], δηλαδή μέτρηση και σύγκριση της συστολικής αρτηριακής πίεσης άνω και κάτω μελών
• Εξετάσεις αίματος περιλαμβανομένης της χοληστερόλης ή άλλων δεικτών αρτηριοπάθειας
Για ακριβέστερη εκτίμηση της έκτασης της πάθησης και του βαθμού της στένωσης ή της απόφραξης των αρτηριών – ειδικά όταν σχεδιάζεται επεμβατική θεραπεία – ο ιατρός μπορεί να ζητήσει:
• Υπερηχογράφημα έγχρωμης ροής (triplex). Γίνεται με χρήση υπερήχων για να αναδειχθούν ανωμαλίες στη δομή και το εύρος των αγγείων καθώς και να μελετηθεί η ταχύτητα ροής του αίματος σ’ αυτά
• Ψηφιακή αγγειογραφία κοιλιακής αορτής, λαγονίων αρτηριών και αρτηριών κάτω μελών. Χρησιμοποιούνται ακτίνες Χ για ακτινογραφία των αρτηριών με έγχυση σκιαγραφικού μέσου. Αυτή η εξέταση γίνεται με χορήγηση τοπικού αναισθητικού φαρμάκου συνήθως στη βουβωνική περιοχή και αφού παρακεντηθεί η μηριαία αρτηρία προωθείται ένας καθετήρας προς τις αρτηρίες του ενδιαφέροντος
• Αξονική αγγειογραφία (CTA). Χρησιμοποιούνται ακτίνες Χ για την απεικόνιση των αγγείων
• Μαγνητική αγγειογραφία (MRA). Χρησιμοποιούνται μαγνητικά πεδία και ραδιοκύματα για την απεικόνιση των αγγείων
Μπορεί να ανοίξει μόνη της η στενεμένη περιοχή της αρτηρίας;
Δυστυχώς αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο. Όμως η κατάσταση είναι δυνατό να βελτιωθεί, επειδή:
(i) οι κλάδοι των αρτηριών (η “παράπλευρη κυκλοφορία”) μπορεί να μεγαλώσουν ώστε να μεταφέρουν μεγαλύτερη ποσότητα αίματος στο μέλος, και
(ii) οι μυς του μέλους μπορεί να προσαρμοστούν στη μειωμένη ροή αίματος και να την ανέχονται καλύτερα
Χρειάζομαι θεραπεία επειδή έχω αρτηριοπάθεια των κάτω μελών;
Αν τα συμπτώματα είναι ήπια δεν χρειάζεστε επέμβαση. Όμως, επειδή η αρτηριοπάθεια είναι προειδοποιητικό σήμα για καρδιακά ή εγκεφαλικά επεισόδια, πρέπει να ελέγξετε τους παράγοντες κινδύνου, όπως κάπνισμα, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία κλπ
Η διαλείπουσα χωλότητα σε πολλούς ασθενείς μένει σταθερή για μεγάλα διαστήματα ή βελτιώνεται. Αν όμως περιορίζει πολύ το βάδισμά σας και αυτό έχει επιπτώσεις στον τρόπο ζωής σας, ο αγγειοχειρουργός θα συζητήσει τις θεραπευτικές δυνατότητες μαζί σας.
Στην κρίσιμη ισχαιμία, απαιτείται επέμβαση για να βελτιωθεί η κυκλοφορία, αλλιώς οι μικρές επιφανειακές πληγές μπορεί να εξελιχθούν σε γάγγραινα και να χαθεί το μέλος.
Πώς θεραπεύεται η αρτηριοπάθεια των κάτω μελών;
Υπάρχουν τρεις θεραπευτικές προσεγγίσεις: συντηρητική αγωγή, χειρουργική επέμβαση, ενδαγγειακή επέμβαση.
- Συντηρητική αγωγή – Αυτή περιλαμβάνει: (i) Αλλαγή τρόπου ζωής (Βλέπε παρακάτω Μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;) (ii) Φαρμακευτική αγωγή. Σε όλους τους ασθενείς θα συστηθεί να παίρνουν ένα αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο (Ασπιρίνη ή παρόμοιο) και υπολιπιδαιμική αγωγή (στατίνες, φιμπράτες) (iii) Ασκήσεις βαδίσματος. Το τακτικό βάδισμα, για παράδειγμα τουλάχιστον 30 λεπτά 3-5 φορές την εβδομάδα μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματά σας σε μερικούς μήνες.
- Αρτηριακή παράκαμψη (bypass) με μόσχευμα – Με την εγχείρηση αυτή δημιουργείται μια παρακαμπτήριος οδός γύρω από ένα στενεμένο ή αποφραγμένο τμήμα αρτηρίας ενός κάτω μέλους. Για να γίνει η παράκαμψη ο αγγειοχειρουργός χρησιμοποιεί μια φλέβα σας ή ένα πλαστικό μόσχευμα και το συνδέει πάνω και κάτω από το αποφραγμένο τμήμα. Έτσι υπάρχει μια νέα οδός της ροής του αίματος προς το πόδι. Η εγχείρηση αυτή γίνεται με γενική ή επισκληρίδιο αναισθησία.
- Αγγειοπλαστική με ή χωρίς τοποθέτηση stent – Σε μερικές περιπτώσεις, ο αγγειοχειρουργός θεωρεί ότι αυτή είναι η καταλληλότερη επέμβαση για σας ώστε να αυξηθεί η ροή του αίματος προς το πόδι σας. Γίνεται με τοπική αναισθησία. Εδώ, η αποφρακτική βλάβη στην αρτηρία διανοίγεται με ένα μπαλόνι υπό ακτινολογικό έλεγχο. Μερικές φορές ένα μεταλλικό stent (= ενδονάρθηκας), που καλύπτει το μπαλόνι, πιέζεται πάνω στο εσωτερικό τοίχωμα της αρτηρίας για να τη διατηρήσει ανοικτή. Στη διαλείπουσα χωλότητα είναι αμφιλεγόμενη η αξία αυτής της επέμβασης.
Γενικά, η επιλογή του τύπου της επεμβατικής θεραπείας εξαρτάται από τη μορφή και την έκταση των αποφρακτικών βλαβών καθώς και από τη γενικότερη κατάσταση της υγείας σας και την παρουσία άλλων παθήσεων.
Σε ακραίες περιπτώσεις, ειδικά αν υπάρχει γάγγραινα, ο αγγειοχειρουργός μπορεί να συστήσει να γίνει ακρωτηριασμός του μέλους. Αυτό συμβαίνει όταν η κυκλοφορία στο μέλος είναι πολύ μειωμένη και δεν μπορεί να βελτιωθεί.
Ο αγγειοχειρουργός είναι ο μόνος ιατρός εκπαιδευμένος να προσφέρει όλους τους τύπους θεραπείας στην ΠΑΑ και, επομένως, αρμόδιος να αποφανθεί για τη σωστότερη θεραπευτική επιλογή προς όφελος του ασθενούς του.
Έχει επιτυχία η θεραπεία;
Η συντηρητική αγωγή με ένα πρόγραμμα βαδίσματος βοηθά πολύ και είναι ασφαλής. Επειδή η χειρουργική και η ενδαγγειακή θεραπεία δεν είναι πάντοτε επιτυχημένες, δικαιολογούνται μόνο στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, όταν δηλαδή η διαλείπουσα χωλότητα είναι πραγματικά περιοριστική ή όταν υπάρχει κρίσιμη ισχαιμία.
Ποιος είναι ο κίνδυνος να χάσω το μέλος μου;
Ελάχιστοι ασθενείς με διαλείπουσα χωλότητα θα βρεθούν σε κίνδυνο να χάσουν το μέλος τους, εφόσον βέβαια βοηθήσουν σωστά τον εαυτό τους. Οι απλές οδηγίες που σας δίνουμε είναι πολύ αποτελεσματικές.
Αντιθέτως όμως, η κρίσιμη ισχαιμία απειλεί σοβαρά τη βιωσιμότητα του μέλους και το έργο του αγγειοχειρουργού είναι να αποτρέψει αυτό το επακόλουθο με κάθε κόστος.
Μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;
- Σταματήστε εντελώς το κάπνισμα αν καπνίζετε
- Να ελέγχετε το σάκχαρο αίματος, την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη, και αν είναι αυξημένα, να πάρετε κατάλληλη θεραπεία
- Να παίρνετε τη φαρμακευτική αγωγή που σας έχει δοθεί
- Η τακτική άσκηση και η προσοχή στη διατροφή (μείωση κατανάλωσης ζωικών λιπών) έχουν ευεργετικά αποτελέσματα
- Φροντίστε να διατηρείτε το βάρος σας σε κανονικά επίπεδα
Τελευταία ενημέρωση 08/08/2012