Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής

Τι είναι το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής;

Η αορτή είναι η μεγαλύτερη αρτηρία του σώματος. Η μέση φυσιολογική της διάμετρος στο θώρακα (θωρακική αορτή) είναι μέχρι 28mm, ενώ στην κοιλιά (κοιλιακή αορτή) γύρω στα 20mm. Η διάμετρος της κοιλιακής αορτής μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογική από 14 – 30 mm.

Ανεύρυσμα σχηματίζεται όταν η διάμετρος της αορτής ξεπεράσει τουλάχιστον κατά 1,5 φορά τη μέση φυσιολογική της διάμετρο. Το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής είναι μια διεύρυνση σαν εξόγκωμα που δημιουργείται σε μια εξασθενημένη περιοχή της αορτής στην κοιλιά. Η πίεση του αίματος σε κάθε χτύπημα της καρδιάς πιέζει το εξασθενημένο τοίχωμα της αορτής κάνοντας το ανεύρυσμα να διευρύνεται βαθμιαία περισσότερο.

Ο όρος ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής χρησιμοποιείται σχεδόν ως συνώνυμος του όρου αορτολαγόνιο ανεύρυσμα, δεδομένου ότι σε αρκετές περιπτώσεις το ανεύρυσμα πλην της κοιλιακής αορτής αφορά και τις κοινές λαγόνιες αρτηρίες και γενικά η θεραπεία τους είναι ενιαία. Το μονήρες ανεύρυσμα λαγονίου αρτηρίας είναι σπάνιο. Φυσιολογική δεχόμαστε τη διάμετρο μιας κοινής λαγονίου αρτηρίας μέχρι 17mm (άνδρες) ή μέχρι 15mm (γυναίκες), από 17-25mm μιλάμε για εκτατική αρτηρία και πάνω από 25mm για ανευρυσματική (ανεύρυσμα).

Εικόνα ΑΡΙΣΤΕΡΑ: φυσιολογική κοιλιακή αορτή – Εικόνα ΔΕΞΙΑ: ανευρυσματική κοιλιακή αορτή

Τα ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής διακρίνονται σε:

• αυτά που αφορούν την κοιλιακή αορτή κεντρικότερα της έκφυσης των νεφρικών αρτηριών, τα οποία ονομάζονται υπερνεφρικά ανευρύσματα (αποτελούν ένα από τους τύπους των θωρακοκοιλιακών ανευρυσμάτων). Αν το ανεύρυσμα περιλαμβάνει τις νεφρικές αρτηρίες μπορεί να ταξινομηθεί ως παρανεφρικό
• αυτά  που εντοπίζονται στο τμήμα της κοιλιακής αορτής περιφερικότερα της έκφυσης των νεφρικών αρτηριών, τα οποία ονομάζονται υπονεφρικά ανευρύσματα και είναι τα συχνότερα (περίπου 95%)

Αν το ανεύρυσμα δεν γίνει αντιληπτό, το τοίχωμα της αορτής συνεχίζει να εξασθενεί και το ανεύρυσμα συνεχίζει να μεγαλώνει. Τελικά, το ανεύρυσμα γίνεται τόσο μεγάλο και το τοίχωμά του τόσο ανίσχυρο ώστε συμβαίνει ρήξη (σκάσιμο). Όταν συμβεί αυτό, προκαλείται σοβαρή εσωτερική αιμορραγία, μια κατάσταση που είναι μοιραία στις περισσότερες περιπτώσεις.

Επιστροφή

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν συμπτώματα, και το ανεύρυσμα συνήθως διαπιστώνεται από εξετάσεις που έγιναν για άσχετους λόγους.

Αν έχετε συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι:

• Αίσθημα παλμών στην κοιλιά σε συγχρονισμό με τους παλμούς της καρδιάς
• Πόνος στην κοιλιά ή στη μέση (οσφυϊκή χώρα). Αν ο πόνος είναι ξαφνικός και σοβαρός, μπορεί να ετοιμάζεται να συμβεί ή να έχει ήδη συμβεί ρήξη του ανευρύσματος. Ένας λιγότερο συχνός τύπος ανευρύσματος, το φλεγμονώδες ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής, που χαρακτηρίζεται από οπισθοπεριτοναϊκή ίνωση και μπορεί να προκαλεί απόφραξη των ουρητήρων, είναι πιθανότερο να προκαλεί πόνο
• Σε σπάνιες περιπτώσεις, στα πόδια και τα δάκτυλά σας μπορεί να εμφανιστούν περιοχές με μπλε χρώμα και πόνο, λόγω εμβολής (διασκόρπισης) συντριμμάτων αθηροθρομβωτικού υλικού από το ανεύρυσμα προς τα κάτω (“σύνδρομο κυανών δακτύλων”)

Αν ραγεί το ανεύρυσμα, μπορεί να αισθανθείτε σοβαρή αδυναμία, ζάλη ή πόνο και μπορεί τελικά να χάσετε τις αισθήσεις σας. Αυτή είναι μια πάρα πολύ επείγουσα κατάσταση και πρέπει αμέσως να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.

Επιστροφή

Ποιός έχει κίνδυνο να πάθει ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής;

Το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής είναι πολύ συχνότερο στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνό σας για ανεύρυσμα είναι το να είστε:

• Άνδρας ηλικίας >60 ετών. Ο κίνδυνος να αναπτύξετε ανεύρυσμα αυξάνει με την ηλικία. Σε άνδρες ηλικίας 65-80 ετών το ποσοστό αυτών που έχουν ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής είναι 2-5%. Στις γυναίκες ίδιας ηλικίας το ποσοστό είναι μέχρι 1%
• Καπνιστής
• Άνδρας με άμεσο συγγενή, πατέρα ή αδελφό, που είχε/έχει ανεύρυσμα
• Άνδρας με αρτηριοπάθεια, όπως στεφανιαία νόσο ή περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια

Μολονότι η υπέρταση (ειδικά αν δεν ρυθμίζεται καλά) θα περίμενε κανείς από διαίσθηση ότι θα αύξανε τον κίνδυνο δημιουργίας ή διεύρυνσης ανευρύσματος κοιλιακής αορτής, αυτό δεν έχει φανεί στις υπάρχουσες πληθυσμιακές μελέτες (Risk factors associated with abdominal aortic aneurysm: a population-based study with historical and current data. Περιοδικό Journal of Vascular Surgery, 2005).

Επιστροφή

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Ο κύριος τρόπος για να διαγνωστεί η ύπαρξη ανευρύσματος κοιλιακής αορτής είναι με απλό υπερηχογράφημα της κοιλιάς. Αν ο ιατρός σας υποπτευθεί ότι έχετε ανεύρυσμα, μπορεί να συστήσει να γίνει μια από τις παρακάτω εξετάσεις: υπερηχογράφημα triplex κοιλιακής αορτής & λαγονίων αρτηριών, αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI).

Επιστροφή

Χρειάζομαι θεραπεία;

Δεν χρειάζονται θεραπευτική αντιμετώπιση όλα τα ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής. Ο μοναδικός λόγος για θεραπεία σε ένα ασθενή με ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής είναι να τον προστατεύσουμε από ρήξη. Επομένως, ο κίνδυνος ρήξης – ο οποίος αυξάνει με την αύξηση του μεγέθους του ανευρύσματος – καθορίζει την ανάγκη για επέμβαση.

Το αν χρειάζεστε ή όχι θεραπευτική αντιμετώπιση θα το αποφασίσει ο αγγειοχειρουργός σας, που είναι ο μόνος ιατρός σε θέση να προσφέρει όλους τους τύπους θεραπείας που υπάρχουν.

Αν το ανεύρυσμά σας είναι μικρό (30-50mm), ο αγγειοχειρουργός μάλλον θα σας συστήσει παρακολούθηση με υπερηχογράφημα (συνήθως ανά 6-12 μήνες). Τα αορτικά ανευρύσματα γενικώς μεγαλώνουν αργά. Ο μέσος ρυθμός αύξησης εξαρτάται από το μέγεθος του ανευρύσματος. Τα μεγαλύτερα ανευρύσματα αυξάνονται σε μέγεθος με ταχύτερο ρυθμό.

Κατ’ εξαίρεσιν, για μικρό ανεύρυσμα μπορεί να προτιμηθεί επεμβατική θεραπεία, (i) αν αυτό έχει μορφολογικά χαρακτηριστικά που θεωρούνται αυξημένου κινδύνου για ρήξη, όπως αν πρόκειται για ψευδοανεύρυσμα (έναντι του γνησίου αθηροσκληρυντικού ανευρύσματος) ή για σακοειδές (έναντι του ατρακτοειδούς ανευρύσματος) ή (ii) αν πρόκειται για φλεγμονώδες ανεύρυσμα και προκαλεί συμπτώματα ή υδρονέφρωση.

Αν το ανεύρυσμά σας είναι μεγάλο (>50-55mm), είναι γενικά ασφαλέστερο να γίνει επέμβαση. Επειδή η εγχείρηση ενέχει κάποιους κινδύνους, το ακριβές μέγεθος στο οποίο ο αγγειοχειρουργός σας θα συστήσει να γίνει επέμβαση εξαρτάται από τυχόν άλλα προβλήματα που μπορεί να έχετε. Για παράδειγμα, καρδιακά, αναπνευστικά ή νεφρικά προβλήματα αυξάνουν τους κινδύνους της επέμβασης. Μετά την ανοικτή χειρουργική αντιμετώπιση ο κίνδυνος ρήξης μηδενίζεται. Ιδανικά, η σύσταση για επέμβαση γίνεται όταν ο κίνδυνος ρήξης ξεπερνά τον κίνδυνο από την εγχείρηση. Ο αγγειοχειρουργός θα συζητήσει μαζί σας τους κινδύνους και της επιπλοκές της επέμβασης.

Στην περίπτωση μονήρους ανευρύσματος της κοινής λαγονίου αρτηρίας, συνιστάται διόρθωση αν η διάμετρος του ανευρύσματος υπερβαίνει τα 30 έως 35 mm για πρόληψη του κινδύνου ρήξης. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει επίσης να εξετάζεται σοβαρά η ταυτόχρονη αντικατάσταση της κοιλιακής αορτής.

Αν συμβεί ρήξη του ανευρύσματος, η πιθανότητα να ζήσει κάποιος είναι κάτω από 20%.

Επιστροφή

Ποια είναι η θεραπεία των υπονεφρικών ανευρυσμάτων;

Η θεραπευτική προσέγγιση ενός ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής μπορεί να είναι μια από τις παρακάτω:

• Τα ανευρύσματα που είναι μικρότερα από 50mm σε μέγιστη διάμετρο πρέπει να παρακολουθούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα για σημεία αλλαγής τους. Η παρακολούθηση γίνεται με υπερηχογράφημα triplex ή αξονική τομογραφία (CT). Αν καπνίζετε, θα πρέπει να διακόψετε, κι αν έχετε υπέρταση, θα πρέπει να πάρετε κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Επίσης, είναι πιθανό ο ιατρός να σας συστήσει να παίρνετε ένα αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο (Ασπιρίνη ή παρόμοιο) και μια στατίνη. Είναι πολύ σημαντικό να ακολουθείτε τις οδηγίες.
• Για ανευρύσματα με διάμετρο που ξεπερνά τα 50-55mm ή επί παρουσίας αορτολαγονίου ανευρύσματος οποιουδήποτε μεγέθους εάν ο ρυθμός αύξησης της διαμέτρου του είναι γρήγορος ή εάν εμφανιστούν συμπτώματα (όπως πόνος στην κοιλιά ή στην οσφύ), μπορεί να απαιτηθεί επέμβαση. Υπάρχουν δυο τύποι επεμβάσεων: η ανοικτή εγχείρηση ανευρύσματος και η τοποθέτηση ενδοαυλικού μοσχεύματος. Ο αγγειοχειρουργός θα συζητήσει μαζί σας ποια είναι η καταλληλότερη επέμβαση στην περίπτωσή σας.

Οι περισσότεροι ασθενείς με ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής τελικά θα χρειαστούν επέμβαση για αντικατάσταση του ανευρύσματος με μόσχευμα.

Επιστροφή

Τι περιλαμβάνει η ανοικτή εγχείρηση του ανευρύσματος;

Κατά την ανοικτή εγχείρηση, με μια τομή στην κοιλιά γίνεται αντικατάστασή του αδύναμου τμήματος της αορτής με ένα πλαστικό σωλήνα που λέγεται αορτικό μόσχευμα και επιτρέπει να γίνεται η κυκλοφορία του αίματος διαμέσου αυτού.

Το μόσχευμα είναι από πολύ ισχυρό συνθετικό υλικό είτε πολυεστέρας (Dacron) είτε πολυτετραφλουοραιθυλένιο (PTFE) στο μέγεθος της φυσιολογικής αορτής. Το μόσχευμα αυτό διαρκεί για όλη σας τη ζωή και είναι πάρα πολύ απίθανο να χρειαστεί να αντικατασταθεί. Η επέμβαση αυτή έχει επιτυχία στο 90-98% των περιπτώσεων. Η ανοικτή επέμβαση ουσιαστικά εξαλείφει τον κίνδυνο μελλοντικής ρήξης του ανευρύσματος.

Μετά την εγχείρηση θα μείνετε στο νοσοκομείο 5-8 μέρες. Θα χρειαστείτε 2-3 μήνες για πλήρη ανάρρωση, αλλά ο ακριβής χρόνος εξαρτάται κυρίως από την ηλικία σας.

Επιστροφή

Τι περιλαμβάνει η τοποθέτηση ενδοαυλικού μοσχεύματος;

Αντί για την κλασική ανοικτή εγχείρηση, ο αγγειοχειρουργός σας μπορεί να θεωρήσει καλύτερη για σας την ενδοαυλική διόρθωση του ανευρύσματος. Ενδαυλική σημαίνει ότι η επέμβαση γίνεται μέσα στον αυλό των αγγείων χρησιμοποιώντας λεπτούς και μακριούς σωλήνες, που λέγονται καθετήρες, και περνούν διαμέσου των αρτηριών σας. Η επέμβαση αυτή είναι μικρότερης βαρύτητας και συνήθως γίνεται με περιοχική αναισθησία.

Αρχικά γίνεται μια μικρή τομή σε κάθε βουβωνική περιοχή. Στη διάρκεια της επέμβασης η αγγειοχειρουργική ομάδα θα χρησιμοποιήσει ακτινοσκοπικό έλεγχο για να προωθήσει στη θέση του ανευρύσματος ένα σωλήνα (που αποτελείται από πλαστικό και μεταλλικό υλικό), το ονομαζόμενο “μόσχευμα επικαλυμμένο με ενδονάρθηκα” ή “ενδομόσχευμα”. Όπως το μόσχευμα στην ανοικτή εγχείρηση, έτσι και το ενδομόσχευμα ενισχύει την αορτή.

Ο χρόνος ανάνηψης από την επέμβαση είναι μικρότερος με το ενδοαυλικό μόσχευμα και ο χρόνος νοσηλείας μπορεί να μειωθεί στις 2-3 μέρες. Όμως, αυτή η επέμβαση απαιτεί παρακολούθηση εφ’ όρου ζωής με περιοδική εξέταση με αξονική τομογραφία-αρτηριογραφία (CTA) για να επιβεβαιωθεί ότι εξακολουθεί να λειτουργεί καλά, επειδή υπάρχει πιθανότητα να χρειαστεί κάποια νέα επέμβαση. Περίπου ο ένας στους 10 ασθενείς κάθε έτος μετά την επέμβαση με ενδοαυλικό μόσχευμα θα χρειαστεί να υποβληθεί σε συμπληρωματική επέμβαση.

Η περίπτωσή σας μπορεί να μην είναι κατάλληλη για τέτοια επέμβαση, λόγω της έκτασης του ανευρύσματός σας ή της θέσης του σε σχέση με τις νεφρικές αρτηρίες κλπ. Ενώ, λοιπόν, η τοποθέτηση ενδαυλικού μοσχεύματος μπορεί να είναι μια καλή επιλογή για μερικούς ασθενείς, σε άλλες περιπτώσεις η ανοικτή εγχείρηση μπορεί να είναι η καλύτερη επιλογή.

Ο αγγειοχειρουργός είναι ο μόνος ιατρός ικανός να προσφέρει όλους τους τύπους θεραπείας ανευρύσματος και θα σας βοηθήσει να αποφασίσετε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος στη δική σας περίπτωση.

Επιστροφή

Μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;

Καλό είναι να βελτιώσετε τη γενική κατάσταση της υγείας σας, ακόμη κι αν δεν χρειάζεστε επέμβαση προς το παρόν:

• Σταματήστε εντελώς το κάπνισμα αν καπνίζετε
• Αυξήστε τη σωματική σας άσκηση
• Μειώστε το σωματικό σας βάρος, προσέχοντας την ποιότητα της διατροφής σας (χαμηλή σε ζωικά λίπη)
• Να ελέγχετε τακτικά την αρτηριακή σας πίεση
• Αποφεύγετε να σηκώνετε και να μεταφέρετε βάρη μεγαλύτερα από 10kg
• Παίρνετε σωστά τη φαρμακευτική σας αγωγή

Επιστροφή